این جمله‌ی گلادیاتور را که شنیدم امروز، یاد چیزی افتادم که پایین کامل‌تر می‌نویسم.

we, who are about to die, salute you.
به لاتین:
morituri te salutant.
ما که رهسپار مرگیم سلامت می‌دهیم.

در سال 52 پس از میلاد نبردی درمی‌گیرد که سه تاریخ‌نگار رومی، تسیتوس، کاسیوس دیو و سوئتونیوس آن را گزارش کرده‌اند؛ نبردی دریایی در دریاچه‌ی فوچینه در مرکز ایتالیا که روزگاری سومین دریاچه‌ی بزرگ ایتالیا بود و امروز دیگر اثری از آن نیست.

داستان از این قرار است که کلودیوس کانال‌هایی ساخته و دریاچه را به رود لیریس متصل کرده. حالا ساخت کانال تمام شده و می‌خواهد بازکردن کانال را به سبک رومی جشن بگیرد: نبرد گلادیاتوری دریایی. سزار دوست دارد نبردی دریایی تماشا کند. دور دریاچه حصاری چوبی می‌کشند و سکو می‌سازند تا کلودیوس، همسرش آگرپینا و نوه‌اش و امپراتور بعدی نرون، به تماشا بنشینند. مردمان اطراف و شهرهای دیگر هم از راه می‌رسند و دور دریاچه به سالن تئاتری بزرگ بدل می‌شود.

مجرمان و قاتلانی که قرار بود کشته شوند در پیشگاه سزار کلودیوس در نبردی دریایی به جان هم انداخته می‌شوند. اینان دو دسته بودند، رودسی‌های یونانی و سیسیلی‌ها. سوئتونیوس نوشته که هر گروه 12 کشتی داشته. کاسیوس دیوس نوشته که هر گروه 50 کشتی داشته. تسیتوس که از این دو متقدم‌تر است نوشته که 19 هزار نفر در نبردی دریایی به جان هم افتاده‌اند و پیرامونِ دریاچه را هم نیروهای نظامی و دریایی کلودیوس محاصره کرده بودند تا کسی فرار نکند و هر چند وقت یک بار با منجنیق هم به کشتی‌ها حمله می‌کردند که شاید به هیجان ماجرا اضافه کنند.

ابتدا همه‌ی محکومان در یک صف گردهم می‌آیند و رو به کلودیوس می‌گویند:

Ave Imperator, morituri te salutant.
(Hail, Emperor, those who are about to die salute you)
امپراتورا، اینان که رهسپار مرگند سلامت می‌دهند.

کلودیوس در جواب می‌گوید:
Aut nón.
یا نه [یعنی شاید رهسپار مرگ نباشید].

مجرمان خیال می‌کنند که این سخن کلودیوس به معنای عفو آنهاست و از مبارزه سر باز می‌زنند. اما کلودیوس با تهدید و وعده‌ی آزادی به مبارزه وادارشان می‌کند و پس از این که دریایی از خون راه می‌افتد و عملاً دریاچه به رنگ خون درمی‌آید، کلودیوس دستور می‌دهد که اکنون زندگان عفو شده‌اند. جالب این که پس از گشودن کانال متوجه شدند که عمقش مناسب نیست و کار بازسازی از سر گرفته شد و کلودیوس یکبار دیگر نبردی گلادیاتوری برای افتتاحیه ترتیب داد.